เมื่อพูดถึงความสำเร็จของจีนในการแก้ไขปัญหาความยากจนในชนบท หลายคนอาจมองไปที่ “นโยบายจากส่วนกลาง” หรือ “การสนับสนุนจากรัฐ” เป็นหลัก แต่ ศ.ดร.กนก วงษ์ตระหง่าน รองประธานคณะที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เขียนเล่ามุมที่ลึกกว่านั้น — ว่าแท้จริงแล้ว หัวใจของความสำเร็จอยู่ที่ “ผู้นำ” ในพื้นที่ ผู้ที่กล้าทิ้งความสะดวกสบายส่วนตัวเพื่ออุทิศตนทำงานเพื่อชุมชน
จากกรณีศึกษาหมู่บ้านเล็ก ๆ ในเมืองจีน ศ.ดร.กนก เชื่อว่า นี่คือบทเรียนที่ประเทศไทย โดยเฉพาะ “นิคมสร้างตนเอง” ของกระทรวง พม. ต้องเรียนรู้และนำมาปรับใช้
⸻
จีนกับบทเรียนการแก้ความยากจน
ศ.ดร.กนก เล่าว่า จีนได้รับการยกย่องจากทั่วโลกว่าประสบความสำเร็จในการแก้ไขความยากจนในชนบท ซึ่งเป็นรากเหง้าของความเหลื่อมล้ำและอาจนำไปสู่ความขัดแย้งในสังคม
“จีนทุ่มสรรพกำลังเพิ่มขับเคลื่อนนโยบายแก้ไขความยากจนนี้จนสำเร็จ”
แนวคิดสำคัญ 3 ประการของจีน ได้แก่
1. ยึดประชาชนเป็นศูนย์กลาง – ทุกเรื่องต้องทำเพื่อประโยชน์ของประชาชน
2. การพัฒนาไม่ใช่การสงเคราะห์ – ประชาชนต้องลุกขึ้นทำงาน ยืนด้วยขาตนเอง
3. คนแข็งแรงช่วยคนอ่อนแอ – องค์กรใหญ่ในเมืองต้องช่วยชุมชนเล็กหรือวิสาหกิจในชนบทให้แข็งแรงขึ้น
⸻
การสนับสนุนจากรัฐ : พลังขับเคลื่อนในพื้นที่
แม้การแก้จนจะเริ่มจากประชาชน แต่การลงมือทำจริงไม่อาจสำเร็จได้หากไม่มีแรงหนุนจากรัฐบาล ศ.ดร.กนก อธิบายว่า การสนับสนุนเกิดขึ้นสามด้านหลักคือ “นโยบาย คนเก่ง และงบประมาณ” เพื่อให้สิ่งที่ประชาชนทำเกิดประสิทธิภาพและสามารถแข่งขันได้ โดยเฉพาะในด้านการวิจัยและพัฒนา
—————
เงื่อนไขของความสำเร็จ
แม้จะมีหลักคิดและนโยบายสนับสนุน แต่ศ.ดร.กนก ย้ำว่า สิ่งเหล่านี้ยังไม่เพียงพอ
“เพราะการแก้ไขความยากจนในแต่ละพื้นที่มีลักษณะเฉพาะหรือเงื่อนไขต่างกัน”
เขาเล่าว่า หัวใจของความสำเร็จขึ้นอยู่กับ “ภาวะผู้นำ” — ผู้ที่ต้องทำงานหนัก ใช้ทั้งความรู้ ประสบการณ์ ความอดทน และเหนือสิ่งอื่นใดคือ “ความเสียสละ”
⸻
ตัวอย่างหมู่บ้านทงไฮ่: จาก “จน” สู่ “พอเพียง”
กรณีหมู่บ้านในอำเภอทงไฮ่ จังหวัดยู่ซี แสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนผ่านจากความยากจนด้วยการเพาะปลูกพืชสวนครัว ข้าวคุณภาพ และการแปรรูปผลผลิตตกเกรดให้มีมูลค่า
ศ.ดร.กนก เขียนว่า “ทั้งหมดนี้พวกเขาผ่านมาได้และประกาศกับภายนอกได้ว่าประชาชนในหมู่บ้านนี้ ‘ไม่ยากจนแล้ว’ เพราะพวกเขามี ‘ผู้นำ’ ที่พวกเขาไว้วางใจ เชื่อมั่น และเสียสละเพื่อพวกเขา”
⸻
ผู้นำผู้เสียสละ: จ้าว ชิง หว่าน
ผู้นำที่ว่าคือ “จ้าว ชิง หว่าน” ชายหนุ่มที่ทิ้งงานและตำแหน่งในเมือง กลับมาทำงานในบ้านเกิดเพื่อขับเคลื่อนนโยบายแก้จน
“ผมได้เจรจากับผู้บริหารจังหวัดยู่ซีที่จะขอตัว ‘จ้าว ชิง หว่าน’ มาประเทศไทย เพื่อไปตรวจเยี่ยมนิคมสร้างตนเองของไทยและให้คำแนะนำกับเราให้ก้าวสู่ความสำเร็จของการแก้จนในนิคมเช่นกัน” ศ.ดร.กนก ระบุ
⸻
บทเรียนสำหรับไทย
ข้อเขียนของศ.ดร.กนก สรุปชัดว่า นี่คือก้าวใหม่ของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ “เงื่อนไขความสำเร็จที่กระทรวง พม. จะต้องค้นหาให้พบ คือ ‘ผู้นำที่เสียสละ’ เช่น ‘จ้าว ชิง หว่าน’ ในการแก้ไขความยากจนของนิคมสร้างตนเองในประเทศไทย”
เพราะการแก้ความยากจน ไม่ใช่เกิดได้จากคำประกาศของใคร แต่เกิดได้จากความเสียสละ ทุ่มเทอย่างแท้จริงของผู้นำเพื่อนำไปสู่ความเปลี่ยนแปลงชีวิตของประชาชนอย่างแท้จริง
⸻
อ่านต้นฉบับโดย ศ.ดร.กนก วงษ์ตระหง่าน ได้ที่ Facebook Post
#ThePublisherTH#สำนักข่าวออนไลน์เพื่อสังคม#กนกวงษ์ตระหง่าน#กระทรวงการพัฒนาสังคม
