“ล้างหนี้หรือหลอกหวัง?””ศิริกัญญา“ จวก “ซื้อหนี้ประชาชน”ชิงสุกก่อนห่าม โกหกไม่ใช้เงินรัฐ!

“มาเป็นหนี้เสียตั้งแต่วันนี้ ดีกว่าอดเข้าโครงการล้างหนี้”
“ถ้าบอกไม่ต้องใช้เงินรัฐบาลเลย มันโกหกชัด ๆ!”
“เสียงด่าจากคนเคยเชียร์ จะดังกว่าเสียงด่าจากคนไม่เคยเชียร์”
“ซื้อหนี้ประชาชน คิดไม่ครบ พูดก่อน เป็นอีกหนึ่งโครงการ “ชิงสุกก่อนห่าม”

เป็นวรรคทองส่วนหนึ่งจากคำวิจารณ์ตรงประเด็นของ ศิริกัญญา ตันสกุล ที่ให้ไว้กับ The Publisher ผ่านรายการ The Publisher ดำเนินรายการโดย “สมจิตต์ นวเครือสุนทร” จากแนวคิดซื้อหนี้ประชาชน เพื่อล้างหนี้เครดิตบูโร ของ “ทักษิณ ชินวัตร” ซึ่งเธอมองว่าเป็นการปลุกความหวังประชาชนเพื่อคะแนนเสียงทางการเมือง โดยไม่คิดให้รอบด้าน “ที่บอกว่าไม่ใช้งบประมาณเลย ก็โกหกชัด ๆ ”

พูดก่อนคิด-คิดไม่ครบ-ชิงสุกก่อนห่าม

ศิริกัญญา ชำแหละโครงการแบบละเอียด โดยอิงจากคำยอมรับของ พิชัย ชุณหวชิร รมว.คลัง ที่ออกมายืนยันเองว่า การซื้อหนี้อาจเลี่ยงใช้งบประมาณไม่ได้ และต้องคัดกรองเฉพาะหนี้ไม่เกิน 1 แสนบาทจากกว่า 3 ล้านบัญชี ซึ่งหลายบัญชีตามตัวไม่ได้แล้ว เป็นกลุ่มหนี้บัตรเครดิต-สินเชื่อส่วนบุคคล ไม่มีหลักทรัพย์ค้ำ ไม่มีความหวังจะจ่ายคืน

“คนที่ยังไม่เป็นหนี้เสีย อาจทำตัวให้เป็นหนี้เสีย เพื่อให้ได้เข้าโครงการ เหมือนรอบก่อน ‘คุณสู้ เราช่วย’ ที่คนพลาดสิทธิ์เพราะยังไม่เป็น NPL” — ศิริกัญญายกตัวอย่างความเสี่ยงของแรงจูงใจผิด ๆ ที่อาจส่งผลกระทบต่อวินัยทางการเงิน “เป็นโครงการชิงสุกก่อนห่าม คล้ายดิจิทัลวอลเล็ต ที่สร้างความหวังเพื่อเรียกคะแนนเสียงมากกว่าจะคิดรอบด้านและคำนึงถึงผลกระทบที่จะตามมา”

ดีลนี้ใครได้ประโยชน์? ประชาชนหรือแบงก์

รมว.คลัง พิชัย ชุณหวชิร ออกมายอมรับว่าต้องใช้งบประมาณรัฐแน่ และจะจำกัดแค่ “หนี้ต่ำกว่า 1 แสนบาท” ซึ่งมีอยู่กว่า 3 ล้านบัญชี ซึ่งศิริกัญญา มองว่า หนี้กลุ่มนี้ส่วนใหญ่คือ “หนี้สิ้นหวัง” เช่น บัตรเครดิต สินเชื่อไม่มีหลักประกัน ลูกหนี้หลายรายตามตัวไม่ได้ เป็นหนี้เสียโดยสมบูรณ์แล้ว

“ซื้อหนี้เหล่านี้ ไม่ได้ปลดหนี้ แต่แค่ย้ายหนี้ไปอีกเจ้าหนึ่ง แล้วต้องผ่อนต่อเหมือนเดิม” เธอยังชี้ให้เห็นผลประโยชน์ของแบงก์ที่จะได้กำไรทันที “หนี้ที่ตั้งสำรองไว้เต็มร้อย พอขายออก แบงก์ไม่ต้องตั้งสำรองอีก กลายเป็นกำไรทันที แบงก์สบาย รัฐอาจต้องรับความเสี่ยงแทน เพราะสุดท้ายบริษัทที่จะไปซื้อหนี้ ก็คงเป็นบริษัทบริหารสินทรัพย์กึ่งรัฐวิสาหกิจ ที่จะมีความเสี่ยงเรื่องกำไรที่อาจต้องเพิ่มทุนตามมา สุดท้ายก็หนีไม่พ้นรัฐ”

สร้างแรงจูงใจผิด หนี้ดีเสี่ยงกลายเป็นหนี้เสีย

ปัญหาสำคัญคือ แรงจูงใจกลับหัวกลับหาง ทำให้คนที่ยังไม่เป็นหนี้เสีย อาจจงใจ “กลายเป็น NPL” เพื่อให้เข้าโครงการในอนาคต “รอบก่อน ‘คุณสู้ เราช่วย’ คนที่ยังไม่เป็นหนี้เสียพลาดสิทธิ์ รอบนี้ก็เลยต้องรีบเป็นหนี้เสียไว้ก่อน!” ศิริกัญญา ยังเตือนว่า นี่คือการทำลายวินัยการเงินอย่างร้ายแรง เพราะประชาชนจะเริ่มมองว่า “การเป็นหนี้เสีย” คือทางลัดสู่การ “ล้างหนี้”

ความหวังปลอม เสียงด่าจริง

“เสียงด่าจากคนเคยเชียร์ จะดังกว่าเสียงด่าของคนไม่เคยเชียร์” เธอเตือนว่า นโยบายที่ให้ความหวังเกินจริง แต่ทำไม่ได้จริง จะย้อนศรทางการเมืองอย่างแรง โดยเปรียบเทียบกับกรณีดิจิทัลวอลเล็ต ที่เคยสร้างความหวังมหาศาลให้คนวัย 16 ปีขึ้นไปว่าจะได้เงินหมื่น แต่สุดท้ายก็เลื่อน ยืด และยังไม่มีอะไรเป็นรูปธรรม “ถ้ารัฐบาลยังคิดว่าได้แต้มจากดิจิทัลวอลเล็ตอยู่… (หัวเราะ) ไม่เสียแต้มก็เหนื่อยแล้ว!”

อยากซื้อหนี้? เอาเงินตัวเองไปซื้อก่อนเลย!

เมื่อถามถึงคำพูดของ “ธีรนันท์ ศรีหงส์” อดีต MD ธนาคารกสิกรไทย ที่กล่าวว่า “ใครคิดโครงการนี้ ให้เอาเงินตัวเองและครอบครัวไปซื้อก่อนเลย”
เธอหัวเราะ บอกว่า ตอนนี้แม้แต่รัฐบาลเองก็ยังไม่รู้ว่าจะใช้บริษัทไหนมาซื้อหนี้ให้ได้จริง ชื่อที่ถูกพูดถึง เช่น BAM, SAM หรือบริษัทลูกของออมสิน (ARI-AMC) แต่เงินทุนยังไม่ชัดเจน และสุดท้ายก็วนกลับมาที่รัฐอีกอยู่ดี
“ถ้ามันดีจริง ทำไมเอกชนไม่ซื้อกันไปนานแล้ว จึงไม่แปลกที่จะมีคนคิดได้เหมือนกันว่า ถ้าบอกไม่ต้องใช้เงินรัฐบาลเลยมันโกหกชัด ๆ ถ้าต้องใช้เงินก็ใช้ตังค์ตัวเองสิ“

ปลายทาง: โครงการซื้อหนี้จะไปจบที่ไหน?

“เงียบค่ะ” เธอตอบสั้น ๆ แต่ชัดเจน พร้อมชี้ว่า โครงการแบบนี้มักมี “จุดพลุ” แล้วหายไป เหมือนหลายเรื่องที่เคยเป็นข่าวดังแต่ไร้บทสรุป เช่น Stablecoin, คริปโตแซนด์บ็อกซ์, ภาษีคริปโต

แนะแก้หนี้ก่อนเป็น NPL ให้ปชช.ยื่นล้มละลายเองได้

ศิริกัญญา บอกด้วยว่า การซื้อหนี้ประชาชนมีหลายมิติที่ต้องคิดให้รอบคอบ เพราะเมื่อประกาศจะซื้อหนี้แล้ว หนี้เดิมที่อาจไม่มีปัญหา อาจมีปัญหาขึ้นมาทันที จำนวนหนี้ที่เคยคาดว่าจะต้องจัดการเมื่อถึงวันต้องจัดการจริงอาจจะเพิ่มขึ้นโดยไม่รู้ตัว “อันตรายคือผลกระทบต่อวินัยการชำระเงิน มีการเบี้ยวหนี้เร็วขึ้น มากขึ้น และการแก้ปัญหาก็ยังไม่ตรงจุด เพราะควรแก้ปัญหาก่อนเป็นหนี้เสียจะดีกว่า ไม่ใช่โฟกัสที่ NPL เพราะคนที่สุ่มเสี่ยงจะเป็น NPL ก็มีมากกว่า 10 % ดังนั้นควรออกมาตรการจูงใจให้แบงก์ทำเรื่องนี้ดีกว่า ส่วน NPL สามารถยุติการเป็นหนี้เสียให้เร็วขึ้นผ่านการไกล่เกลี่ยในชั้นศาล หรือการให้ประชาชนยื่นฟ้องล้มละลายตัวเองได้ ทำแผนฟื้นฟูตัวเองได้ ก็จะช่วยให้สถานการณ์ปัญหาหนี้เสียของประเทศดีขึ้นในระยะยาว ซึ่งตอนนี้ก็พยายามพิจารณากฎหมายล้มละลายเพื่อให้ประชาชนมีสิทธิ์ทำแผนฟื้นฟูเหมือนบริษัทเอกชนให้เร็วขึ้น เพื่อให้คนล้มลุกได้เร็ว”

เตือนหวังสูงได้ต่ำ ดันแบงก์ปล่อยสินเชื่อเกิดยาก

ศิริกัญญา วิเคราะห์ว่า น่าจะมีความคาดหวังว่าหลังทำโครงการแล้ว NPL ลดลง จะทำให้แบงก์ปล่อยกู้มากขึ้น แต่ในความเป็นจริงก็ไม่เป็นเช่นนั้นเสมอไป เพราะแม้ NPL ลดก็ไม่ได้หมายความว่าแบงก์จะปล่อยกู้เพิ่ม เพราะเศรษฐกิจยังซบเซา ปล่อยกู้ก็ไม่รู้จะได้เงินคืนหรือไม่ จะมีการเข้มงวดในการปล่อยสินเชื่อเหมือนเดิม ปัญหาของการเป็นสินเชื่อส่วนบุคคลยิ่งทวงคืนหนี้ได้ยาก ปกติเขาซื้อเขาฟ้องยึดทรัพย์เลย ไม่ได้ให้ผ่อนต่อด้วย เป็นเงื่อนไขอื่นๆ อีกหลายเรื่อง “โห…เป็นเรื่องที่ไม่ควรพูดก่อนเลยจริง ๆ ”

ซื้อหนี้ประชาชน อีกหนึ่งกลยุทธ์หาเสียงรอบหน้า

ก่อนหน้านี้ทักษิณบอกว่าซื้อหนี้ออกจากระบบให้หมด มาผ่อนน้อย ๆ ไม่ต้องครบเต็มจำนวน จากนั้นบริสุทธิ์ผุดผ่อง เริ่มต้นชีวิตใหม่ ทำได้จริง ซึ่งมันทำไม่ได้จริง ศิริกัญญา บอกว่า เป็นการพูดเอาง่ายเพื่อหาเสียงให้ได้ใจประชาชนไปก่อน ยังไม่คิดจนจบ และพูดไปแล้วว่าไม่ต้องใช้งบประมาณเลยก็น่าจะเสียหายอยู่ เพราะ พิชัย ก็ยอมรับแล้วว่าน่าจะต้องใช้งบประมาณรัฐ
เป็นไปได้สูงที่จะหย่อนนโยบายไว้เพื่อหาเสียงรอบหน้า เพราะเรื่องนี้พูดกี่ทีก็โดนใจคน คนก็รู้สึกมีความหวังขึ้นมา แต่การให้ความหวังแล้วทำไม่ได้อย่างที่พูดไว้ มันน่าจะส่งผลกระทบต่อคะแนนเสียงในเชิงลบมากกว่าที่จะได้คะแนน เราไม่อยากให้เกิดเป็นดิจิทัลวอลเล็ตภาคสอง ที่พูดให้ความหวังคนอายุ 16 ปีขึ้นไปทั้งหมด คิดว่าจะได้เงินหมื่น แต่ถึงวันนี้กลายเป็นแบบนี้ “เสียงด่าจากคนเคยเชียร์จะดังกว่าเสียงด่าของคนที่ไม่เชียร์ซะอีก”