20 กันยายน นับเป็นวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพของพระมหากษัตริย์ไทยในราชวงศ์จักรีถึง 2 พระองค์ คือ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 และ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 ซึ่งทรงสืบเชื้อสายโดยตรงรัชกาลที่ 5 (เป็นพระราชนัดดา หรือหลานปู่)
.
1.องค์มหาราช
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระนามเดิมว่า สมเด็จเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ พระราชสมภพ เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี เสด็จพระราชสมภพ เมื่อวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2396
.
เสด็จขึ้นครองราชย์เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 และบรมราชาภิเษกครั้งแรกเมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 ทรงพระนามว่า “พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว”
.
ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ที่ 9 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 และเป็นพระราชโอรสองค์แรกในสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ได้รับพระราชทานนามว่า ‘สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพมหามงกุฎ บุรุษยรัตนราชรวิวงศ์วรุตมพงศบริพัตร สิริวัฒนราชกุมาร’
.
ซึ่งคำว่า ‘จุฬาลงกรณ์’ นั้นแปลว่า เครื่องประดับผม อันหมายถึง ‘พระเกี้ยว’ ที่มีรูปเป็นส่วนยอดของพระมหามงกุฎหรือยอดชฎานั่นเอง
.
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงมีพระราชกรณียกิจที่สำคัญต่าง ๆ มากมาย อาทิ
– ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีเลิกทาส
– การป้องกันการเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศส และจักรวรรดิอังกฤษ
– ได้มีการประกาศออกมาให้มีการนับถือศาสนาโดยอิสระในประเทศ โดยบุคคลศาสนาคริสต์และศาสนาอิสลามสามารถปฏิบัติศาสนกิจได้อย่างอิสระ
– มีการนำระบบจากทางยุโรปมาใช้ในประเทศไทย ได้แก่ ระบบการใช้ธนบัตรและเหรียญบาท
– ใช้ระบบเขตการปกครองใหม่ เช่น มณฑลเทศาภิบาล จังหวัด และอำเภอ
– มีการสร้างรถไฟสายแรก คือ กรุงเทพฯ ถึง เมืองนครราชสีมา ลงวันที่ 1 มีนาคม ร.ศ.109 ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 2433
– การก่อตั้งระบบสาธารณูปโภคพื้นฐาน เช่น การประปา การไฟฟ้า ไปรษณีย์โทรเลข โทรศัพท์ การสื่อสาร การรถไฟ
– ส่วนการคมนาคมให้มีการขุดคลองหลายแห่ง เช่น คลองประเวศบุรีรมย์ คลองสำโรง คลองแสนแสบ คลองนครเนื่องเขต คลองรังสิตประยูรศักดิ์ คลองเปรมประชากร และ คลองทวีวัฒนา
.
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จสวรรคตเมื่อวันเสาร์ เดือน 11 แรม 4 ค่ำ ปีจอ (ตรงกับวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453) รวมพระชนมพรรษา 58 พรรษา สิริดำรงราชสมบัติ 42 ปี 22 วัน และด้วยพระราชกรณียกิจนานัปการอันเป็นพระมหากรุณาธิคุณหาที่สุดมิได้แก่พสกนิกรชาวไทย
.
จึงทำให้ผู้คนมักออกพระนามว่า ‘สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง’ และ ‘สมเด็จพระปิยมหาราช’ ซึ่งแปลว่า ‘มหาราชผู้ทรงเป็นที่รัก’
.
2.องค์ยุวกษัตริย์
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันอาทิตย์ ขึ้น 3 ค่ำ เดือน 11 ปีฉลู ณ เมืองไฮเดลแบร์ก ประเทศเยอรมนี ตรงกับวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2468 เป็นพระโอรสในสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก และ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และทรงเป็นพระราชนัดดา ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5
.
พระองค์เสด็จสวรรคตด้วยพระแสงปืนเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 ณ ห้องพระบรรทม พระที่นั่งบรมพิมาน ภายในพระบรมมหาราชวัง รวมระยะเวลาที่ทรงครองสิริราชสมบัติทั้งสิ้น 12 ปี
.
ด้วยเหตุที่พระมหากษัตริย์ทั้งสองพระองค์ ทรงขึ้นครองราชสมบัติขณะยังทรงพระเยาว์เช่นเดียวกัน คณะรัฐมนตรีจึงได้มีมติเมื่อวันที่ 18 มิถุนายน พ.ศ. 2528 กำหนดให้วันที่ 20 กันยายน ของทุกปี เป็นวันเยาวชนแห่งชาติ โดยถือว่าเป็นวันที่เป็นสิริมงคล อันเนื่องมาจากตรงกับวันคล้ายวันพระราชสมภพของทั้งสองพระองค์นั่นเอง
.
